ارزیابی غلظت فلزات سنگین در آب و رسوبات سطحی رودخانه حبله رود (از سرشاخه نمرود تا دلیچای) در استان سمنان

رودخانه حبله‎رود یکی از مهمترین رودخانه‎های استان سمنان است که سه شاخه نمرود، گورسفید و دلیچای این رودخانه را تغذیه می‎کنند. در این مطالعه سعی شده است که غلظت فلزات سنگین (سرب، روی، مس، آهن، کروم، نیکل و کادمیوم) در آب و رسوبات سطحی رودخانه حبله‏رود (از سرشاخه نمرود تا دلیچای) مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد. به این منظور برای اندازهگیری پارامترهای فیزیکوشیمیایی، تعیین غلظت کاتیون‎ها، آنیون‎ها و فلزات سنگین، 15 نمونه آب و 15 نمونه رسوب برداشت گردید. از نظر زمین‎شناسی منطقه مورد مطالعه دارای رخنمون سنگهای رسوبی سنوزوییک و مزوزوییک می‎باشد. نتایج بررسی کیفیت آب نشان می‎دهد که کیفیت آب رودخانه حبله‎رود ( از سرشاخه نمرود تا دلیچای) بیشتر تحت تأثیر واحدهای کربناته و تبخیری منطقه قرار دارد. تیپ آب رودخانه حبله‎رود بی‏کربناته و رخساره آن کلسیک و منیزیک بدست آمد و آب رودخانه حبله‎رود از نظر سختی در رده آب‏های کاملاً سخت قرار دارد. ph آب رودخانه قلیایی، و از نظر شرب در محدوده قابل قبول و از نظر کشاورزی در گروه‎های خوب و متوسط قرار می‎گیرید. آب رودخانه نسبت به کانیهای کلسیت، دولومیت و آراگونیت فوق اشباع و نسبت به ژیپس و هالیت تحت اشباع می‎باشد. نتایج آنالیز فلزات سنگین در آب رودخانه نشان داد که از بین عناصر مورد بررسی (سرب، روی، مس، آهن، کروم، نیکل و کادمیوم) میزان سرب در برخی ایستگاه‎ها بالاتر از حد مجاز استاندارد آب آشامیدنی (who 2011) می‎باشد. مطالعات رسوب‎شناسی نشان داد که بافت رسوبات از گراول تا ماسه گلی در طول رودخانه در حال تغییر است. متوسط مواد آلی و کربنات کلسیم در رسوبات به ترتیب 93/%0 و 13/3% می‎باشد. میزان سرب و کادمیوم در رسوبات رودخانه حبله‏رود بالاتر از میانگین این عناصر در رسوبات جهانی می‎باشد. ضریب غنی‎شدگی محاسبه شده برای عناصر مورد بررسی نشان داد که عناصر سرب و کادمیوم دارای غنی‎شدگی بیشتری نسبت به سایر عناصر می‏باشند. شاخص زمین‎انباشتگی کادمیوم در رسوبات آلودگی متوسط را نشان می‎دهد. محاسبه ضریب آلودگی، آلودگی متوسط سرب و آلودگی قابل توجه کادمیوم در رسوبات را نشان می‏دهد. با توجه به درجه آلودگی اصلاح شده، رسوبات رودخانه حبله‎رود غیرآلوده تا آلودگی اندک را نشان می‏دهند. بر اساس محاسبه شاخص بار آلودگی، رسوبات رودخانه حبله‎رود آلوده نیستند. شاخص کیفیت رسوب نشان داد که غلظت عناصر مورد بررسی در رسوبات به حد احتمالی تأثیرگذاری بر موجودات کف زی نرسیده‎اند. تحلیل‎ آماری (pca) نشان داد که منشأ عناصر مس، آهن، کادمیوم، کروم عمدتاً طبیعی و منشأ عناصر سرب و روی عمدتاً انسان‎زاد می‏باشد.